Boşanmada Mal Paylaşımı
01 April 2020 - Av. Ali Kemal Şengül Tarafından Yazıldı.BOŞANMADA MAL PAYLAŞIMI
Boşanmak üzere olan çiftlerin en merak ettiği konulardan birisi boşanmada mal paylaşımıdır. Zira boşanma sürecinde yaşanan en büyük sıkıntılardan birisidir. Evlilikte birlikte elde edilen mallar ve diğer varlıkların paylaşılması noktasında anlaşmazlıkların yaşanması muhtemeldir. Dolayısıyla hukuki zemin çerçevesinde çiftlerin nasıl mal paylaşımı yapacağını ve var olan malların nasıl paylaştırılacağı soruları cevaplanmalıdır.
Kanunlarımıza göre boşanma sebebiyle evlilik sona erdiğinde, eşler arasındaki mal rejimi de sona ermektedir. Mal rejiminin tasfiyesi davası, boşanma davasıyla birlikte eşlerin gündemine girer. Bu kapsamda, “Mal rejiminin tasfiyesi ne demek?” sorusu, “mal rejimi sona erdiğinde gerçekleşen “tasfiye” işlemi kapsamında, mevcut mal rejimine göre malların taraflara pay edilmesi işlemidir” şeklinde cevaplandırılabilir.
Boşanma süreci, eşler arasında çok sayıda çeşitli sonuçlar doğurmaktadır. Bu manada çocuğun velayeti gibi manevi sonuçların yanı sıra, mal paylaşımı gibi maddi problemler de söz konusu olabilmektedir. Bu yazımızda boşanma mal paylaşımı davalarına dair güncel ve genel bilgiler yer almaktadır.
Boşanmada Mal Paylaşımı
Gerçekleşen BOŞANMA DAVALARINDA en büyük problemler mal paylaşımda çıkmaktadır, çünkü detaylı ve ayrıntılı bir konudur. Evlilik süresince elde edilen mallara, iki taraf da sahip olmak istemektedir. Boşanmada mal paylaşımında ise kanuni bir dayanak vardır. Bu yazıda boşanmada mal paylaşımı nasıl olur sorusuna kanunlar çerçevesinde, anlaşılır bir dille yanıt verilmektedir.
ANLAŞMALI BOŞANMA DAVALARINDA ek bir dava gerekmeksizin boşanmakta olan eşler, mal paylaşımını Boşanma Protokolleri ile kararlaştırılabilir. Fakat çekişmeli boşanma davası olduğunda boşanma davası sadece, nafaka, tazminat, ziynet-çeyiz eşyaları konularında kararda bulunur. Mal paylaşımı olarak boşanma davasının ötesinde mal paylaşımı davası açılması gerekir.
Günümüzdeki Medeni Kanun’a göre eşlerin evlilik boyunca elde ettiği mallar, yarı yarıya bölüşülür. Mal paylaşımı için, gerekli kanunlara ve usulüne uygun şekilde ayrı dava açılmalıdır, çünkü boşanma sırasında mahkeme kendiliğinden mal paylaşımına karar vermemektedir. Boşanma davası sürecinde mal paylaşımı yapılırken temel unsur, evliliğin ne zaman yapıldığı, eşlerin hangi mal rejimine tabi olduklarıdır. 2002 öncesi yapılan evliliklerde mal paylaşımı aksi seçilmediği sürece mal ayrılığı rejimi olmaktadır, 2002 sonrası ise edinilmiş mallara katılma rejimi olmaktadır.
BOŞANMA DAVASI sırasında, uygulamada, boşanma ile birlikte mal paylaşımı talep edilse de, mal paylaşım davası boşanma davasından ayrılarak, ayrı bir dava olarak görülür. Boşanma davası bittikten sonra mal paylaşımı davasına geçilir. BOŞANMA DAVASI, boşanma ile sonuçlandıktan sonra mal paylaşımı davası için talepte bulunulur. Bu dava esnasında üç talepte bulunulur: Katılma alacağı, katkı payı alacağı, değer artış alacağıdır. Burada yapılan mal paylaşımı, evlilik birliği sırasında elde edilen mallar üzerinde yapılır.
Boşanma davası akabinde açılan mal paylaşımı davası ile izlenilen yol şudur:
- Öncelikle eşlerin kişisel malları ayrılarak, mal paylaşımından çıkarılır, yani şahsi mallar, mal paylaşımına dahil edilmez. Kişisel Mallar Kanunu’nun 220. maddesinde şöyle ele alınır:
- a) Eşlerden birinin şahsi kullanımına yarayan eşyalar: Giyim eşyaları, kişisel saat, mücevher, takı, cep telefonu, bilgisayar vb. mallar kişisel mal kabul edilir.
- b) Eşlerden birine ait olan ya da bir eşin sonradan miras yoluyla elde ettiği mal varlığı. (1 Ocak 2002’den önce eşlerin her çeşit mal varlığı kişisel mal kabul edilmektedir. Mirasla veya farklı yoldan elde edilmesi önemsizdir. Nasıl elde edilirse edilsin Türk Medeni Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarih olan 2002 yılının ilk gününden önce sahip olunan) mal varlığı değerleri kişisel mal kabul edilmektedir. Miras yolu ile elde edilen eşya ve mallarda, diğer eşin herhangi bir payı söz konusu değildir.
- c) Manevi tazminat kazanımları ve alacakları: Eşlerden birinin evlilik süresi içerisinde kazandığı manevi tazminatlar, o eşin kişisel malı olarak kabul edilir.
- d) Kişisel mallar yerine geçenler: Kişisel mallar bir eşya olarak nitelik değiştirebilir, örneğin kişisel mal olarak kabul edilen daire, ev, bağ satılıp başka taşınmaz mal alınabilir. Bu durumda yine kişisel malın yerine geçen yeni değer de kişisel mal olarak kabul edilir.
2) Bu işlemler tamamlandıktan sonra her eş, kişisel mallarını alarak evlilik süresince elde edilen “edinilmiş malları”ın yarı yarıya paylaşılmasına geçilir. “Edinilmiş mallar”, kanunda, her eşin mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleri olarak tarif edilir.
Eşlerden birinin edinilmiş malları şöyle özetlenebilir:
- a) Çalışma ile elde edilenler edinilmiş mallar kapsamına girer.
b) Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının ödemeleri de edinilmiş mallardan sayılır.
c) Çalışma gücü ve yetisinin kaybı sebepli alınan tazminatlar edinilmiş mallar tanımına dahil edilir.
d) Kişisel malların gelirleri de edinilmiş mallar kapsamında değerlendirilir.
e) Edinilmiş mallarına yerine geçen yeni değerler de edinilmiş mallar içerisindedir.
Ayrıca eşler, nelerin kişisel mal sayılacağını evlilik sözleşmesi ile kararlaştırabilirler, böylelikle boşanma durumunda kişisel mal olacak mallar belirlenir.
Bazı istisnalar olabilir, örneğin boşanma sebebi aldatma kaynaklı ise, aldatan tarafın elde edeceği mal paylaşımı tamamen ortadan kaldırılabilir veya mal oranı düşürülebilir. Eğer eşlerin birbirini aldatması durumu karşılıklı ise paylaşım eşit olarak yapılmaktadır.
Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi ve Zaman Aşımı
Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 sene içerisinde açılmalıdır. Kanunun belirlemiş olduğu bu süreden sonra mal paylaşımı talebinde bulunulamamaktadır. Uygulamada boşanma davası sürerken ayrı bir mal paylaşımı davası açılarak talepte bulunulmakta ve mal paylaşımına bakan mahkeme, boşanma davasının sonuçlanmasını beklemektedir. Akabinde boşanma davası sonrası, mal paylaşımı gerçekleştirilmektedir.
Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Boşanmada mal paylaşımı davasının usulü yani nerede/nasıl açılacağı, yetkili ve görevli mahkeme 4787 sayılı kanunun 214. maddesinde belirlenmiştir. Buna göre boşanmada görülecek mal davasına bakmaya Aile Mahkemesi görevlidir.
Mal paylaşımının yapılacağı mahkeme belirlenirken şu durumlar göz önünde bulundurulur:
Eşlerden birinin ölümü sebebiyle mal rejimi sona ermişse, ölen kişinin son ikametgah adresindeki mahkeme, mal paylaşımı davasına bakar. Evlilik sona ermiş ve boşanma gerçekleşmişse veya boşanma davası sürüyorsa, boşanma davasına bakmaya yetkili olan mahkeme, mal paylaşımını yapmakla da yetkilidir. Diğer hallerde ise davalı olan eşin ikametgah adresindeki aile mahkemesi boşanmada mal paylaşımı davalarına bakmaya yetkili olan mahkemedir.
Son Olarak: Edinilmiş ve Kişisel Malların İspatı Nasıl Olur Meselesi
Edinilmiş malların ve kişisel malların ispatı, TMK md 222 kapsamında, bir malın eşlerden herhangi birisine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispatla yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu hakkında herhangi bir kanıt ve ispat bulunmayan mallar ve değerler ise, eşlerin paylı mülkiyetinde sayılmaktadır. Öte yandan eşlerden herhangi birine ait mallar, sahipliği ispat edilmediği sürece edinilmiş mal olarak kabul edilmektedir. Boşanmakta olan eşler, yasal sınırlara ve kanuni şartlara uygun olarak kişisel malları ile edinilmiş mallarını yönetmek, bu mallardan yararlanmak, mallar üzerinde karar verici olmak ve tasarrufta bulunmak gibi haklara sahiptir.
