İhbar Tazminatı Şartları ve Hesaplanması
07 April 2020 - Av. Ali Kemal Şengül Tarafından Yazıldı.İHBAR TAZMİNATI NEDİR?
İhbar tazminatı, işçinin işten haber verilmeden veya ihbar süresi bitiminden önce çıkarılması durumunda, işveren tarafından işçiye ödenmek zorunda olan tutardır. Bu durumun tersi için de aynı durum geçerlidir. Yani işçi, kanunda belirtilen süreler dahilinde haber vermeden işi bırakması durumunda işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. Aslında amaç, çalışanın da işverenin de işi bırakma veya işten çıkarma niyetini makul bir süre öncesinde karşı tarafa bildirmelerini sağlamaktır. Böylece iki tarafından da hakları korunmuş olur.
4857 Sayılı İş Kanunu'nun Süreli Fesih başlıklı 17.maddesine göre, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Bu bildirilmesi süreler de çalışanın kurumda çalıştığı toplam süreye göre değişiklik göstermektedir. Bu süre:
- 6 aydan az çalışanlar için 2 hafta,
- 6 ay ile 1,5 yıl arası çalışanlar için 4 hafta,
- 1,5 ile 3 yıl arası çalışanlar için 6 hafta,
- 3 yıldan fazla çalışanlar için 8 haftadır.
İhbar süresi tespit edildikten sonra bu süreye karşılık gelen aylık brüt gelir giydirilmiş aylık brüt ücret üzerinden hesaplanır. Gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılır.
İHBAR TAZMİNATI HESAPLAMA
Örnek bir ihbar tazminatı hesaplaması yapacak olursak son 1 ay (30 günlük) brüt maaşı 2.000 TL olan ve 4 yıl çalışan bir işçiye:
- Günlük maaş: 2.000 / 30 gün = 66 TL
- Haftalık maaş: 66 x 7 gün = 466 TL
Bu kişi 3 yıl üzeri çalışan olduğu için 8 haftalık brüt ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmelidir.
8 hafta x 466 = 3.733 TL BRÜT ihbar tazminatı tutarıdır. Bu tutardan gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılır ve NET ihbar tazminatı tutarı belirlenir.
İHBAR TAZMİNATININ GEÇERLİ OLMADIĞI DURUMLAR
4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesine göre işveren haklı sebeplerle çalışanı işten çıkarıyorsa ihbar tazminatı ödemez. Bu haklı sebepler şöyledir:
1. SAĞLIK SEBEPLERİ
- Çalışanın alkol kullanımından kaynaklı toplum kurallarına uymaması,
- Bir ayda 5 iş günü işe gelmemesi durumunda işveren ihbar süresini beklemeksizin sözleşmeyi feshedebilir.
- Ayrıca çalışanın hastalığının tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve iş yerinde çalışmasının sakıncalı olduğunun Sağlık Kurulu'nca saptandığı bir durumda işçi de aynı şekilde ihbar süresini beklemeden sözleşmeyi feshedebilir.
2. AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA UYMAMA
Aslında bu madde iş görüşmesinden itibaren geçerlidir. İş görüşmesinde yalan beyanda bulunma, çalışanın belirttiği yeteneklere sahip olmaması durumunda sözleşme hemen feshedilebilir. Bu kuraldan en çok bilineni ise çalışanın 2 günden fazla izin almadan işe gelmemezlik yapmamasıdır. Kanuna göre bu duruma uymayan diğer durumlar:
- İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbarda bulunması.
- İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
- İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu
maddeleri kullanması. - İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
- İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
3. ZORLAYICI SEBEPLER
Çalışanın bir haftadan uzun süre işe gelmeme durumudur.
Ayrıyeten işten kendi isteğiyle ayrılan yani İSTİFA EDEN ÇALIŞANLAR ihbar tazminatı alamazlar.
