İzaleyi Şuyu-Ortaklığın Giderilmesi Davası
01 April 2020 - Av. Ali Kemal Şengül Tarafından Yazıldı.Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davası Nedir?
Eski adı ile izale-i şüyu ve yeni adıyla ortaklığın giderilmesi davaları, paylı (müşterek) ya da elbirliği (iştirak halinde) ile mülkiyete konu olan gayrimenkul veya arsa bunların dışında ise taşınır mallar için de ortaklar arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip bireysel mülkiyete geçmeyi sağlayan karşılıklı dava türü olarak nitelendirilmiştir.
Ortak Mülkiyet Nedir?
Birden çok kişinin taşınır veya taşınmaz nitelikteki aynı mal üzerinde maddi şekilde bölünmemiş paylara malik olmaları anlamına gelen mülkiyet türü, paylı mülkiyet olarak karşımıza çıkmaktadır. Bahsedilen mülkiyet biçiminde aksi kararlaştırılmadıkça bütün ortakların payları eşit sayılır.
Elbirliği İle Mülkiyet Nedir?
Söz konusu mülkiyet türü Medeni Kanunun 701. maddesinin 1. ve 2. fıkralarında “Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır” şeklinde hüküm altına alınmıştır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Ortakların Talepleri Nelerdir?
- Ortaklığın Satış Sureti İle Giderilmesi
- Ortaklığın Kat Mülkiyeti Kurulması Suretiyle Giderilmesi
- Ortaklığın Aynen Taksim Suretiyle Giderilmesi
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?
Bir davanın hangi Mahkemede açılıp takip edileceği hususu 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenmiştir. Buna göre öncelikle ortaklığın giderilmesi davası için Sulh Hukuk Mahkemelerini görevli olduğu bilinmelidir. Davanın Sulh Hukuk Mahkemesinde açılmaması halinde dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesine karar verilecektir. Yine aynı kanun gereği yetkili mahkeme ise dava konusu olan taşınmazlardan birinin bulunduğu yer mahkemesidir.
Örneğin dava konusu taşınmazın Trabzon-Arsin'de olması halinde davaya bakacak görevli ve yetkili mahkeme Trabzon Sulh Hukuk Mahkemeleridir.
Ortaklığın Giderilmesinin Aynen Taksim Şeklinde Giderilmesi Nedir?
Ortaklığın giderilmesi davasında tarafların anlaşamaması halinde, TMK md. 699 gereğince taraflardan birinin ortaklığın giderilmesinin aynen taksim şeklinde yapılmasını istemesi durumunda hakim tarafından aynen taksimin mümkün olup olmadığı incelenecektir. TMK md. 699/2 gereğince “Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hakim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.”
Aynen taksim şeklinde ortaklığın giderilebilmesi için taşınmazların boyutu, niteliği, taraf sayısı, imar durumları ve diğer tüm özellikler incelenir.
Kat Mülkiyeti Kurulabilen Bir Taşınmaz İçin Ortaklığın Giderilmesi Mümkün Müdür?
Kat mülkiyeti kurulabilen bir taşınmaz malda satış ile ortaklığın giderilmesi mümkün değildir.
Ortaklığın Giderilmesinin Satış Suretiyle Yapılması
Taşınmazın aynen taksimi mümkün değilse yahut taraflardan hiçbiri aynen taksim istememişse artık ortaklık satış yöntemi ile giderilir.
Taşınmazın Satışı Açılan Bu Dava İle Mi Giderilir?
Taşınmazın satışı açılan ortaklığın giderilmesi davasında yapılmaz. Satış memurluğu ya da icra dairesi aracılığıyla taşınmaz satılarak ortaklık giderilir. TMK md. 699/3 gereğince “Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.”
Ortaklığın Giderilmesi Davaları Ne Kadar Sürer?
Taraf sayısı ve dosyanın niteliği burada önemlidir. Yaklaşık olarak 10-12 ay içerisinde sonuçlanan ancak durum gereği değişiklik gösteren dava türüdür. Önemle belirtmek gerekir ki, dosyada tarafların çok fazla olması ya da taşınmazlarla ilgili farklı iddialarda bulunulması durumunda bu süreç çok daha uzun sürebilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Örneğin miras olarak dört kardeşe bırakılan gayrimenkulün kardeşler arasındaki anlaşmazlık nedeniyle ortak taşınmazları hakkında bir konuda karar veremezlerse mahkemeden ortaklığın giderilmesini isteyebilirler. Bu durumda devlet aracılığıyla mülk ilan yoluyla satışa çıkarılır ve satış bedeli paydaşlar arasında paylaştırılır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Ücret Nedir?
Ortaklığın giderilmesi davası da pek tabii harca tabi olan dava türlerindendir. Davayı açmış olan paydaş dava harcını ve mahkeme giderlerini davanın başında ödemek zorunda kalsa dahi davanın sonuna gelindiğinde mahkeme giderlerinin ve beraberinde avukatlık ücretlerinin payları oranında taraflara yükletileceği bilinmelidir. Ortaklığın giderilmesi davasında dava sonunda bir kazanan veya bir kaybeden olmaz, davaya taraf olan herkes dava sonucundan aynı biçimde etkilenecektir.
Muhdesatın Aidiyeti Nedir?
Ortaklığın giderilmesi davasına konu olan taşınmaz üzerindeki yapılarda hak iddia edilmesi durumudur. Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası ile davayı açan taraf, muhdesatın kendisi tarafından meydana getirildiğini veya muhdesatın kendisine ait olduğunu mahkeme kararı ile tespit edecektir.
