Anasayfa / Makaleler/ Mala Zarar Verme Suçu ve Cezası

Mala Zarar Verme Suçu ve Cezası

02 April 2020 - Av. Ali Kemal Şengül Tarafından Yazıldı.

MALA ZARAR VERME SUÇU (TCK M.151)

Mala zarar verme

Madde 151- (1) Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikayeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.

Mala zarar vermenin nitelikli halleri(1)

Madde 152- (1) Mala zarar verme suçunun;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında,

b) Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında,

c) Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında,

d) Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında,

e) Grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,

f) Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,

g) Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin zararına olarak,

İşlenmesi halinde, fail hakkında bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.(1)

(2) Mala zarar verme suçunun;

a) Yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak,

b) Toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle,

c) Radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak,

İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir katına kadar artırılır.(1)

(3) (Ek: 18/6/2014-6545/65 md.) Mala zarar verme suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.

Mala Zarar Verme Nedir?

Mala zarar verme suçu, bir başkasına ait taşınır ya da taşınmaz malın kısmen ya da tamamen yıkılması, tahrip ya da yok edilmesi, bozulması, kullanılamaz hale getirilmesi ya da kirletilmesi suçuna denir. Mala zarar verme suçu ve cezası 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 151-153.maddelerinde düzenlenmiştir. Öncelikle mala zara verme suçunun şartları incelenmelidir.

Mala Zarar Verme Suçunun Şartları Nelerdir?

Mala zarar verme suçundan bahsedebilmek için bazı şartların mevcudiyeti aranır. Mala zarar verme suçunun şartları şunlardır;

1.Zarar Verme Kastının Bulunması Gerekir.

Mala zarar verme suçunun oluşabilmesi için failde zarar verme kastının bulunması gerekir. Fail başkasının malının yıktığını, bozduğunu, tahrip ettiğini bilmeli ve istemelidir. Başka bir ifadeyle istemeden bir kişinin malına zarar verilmişse bu suç oluşmaz. Örneğin trafik kazasında mala zarar verme suçundan bahsedilemez. Ancak zarar veren kişi hukuken zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Bu durum ise ceza hukukunu değil tazminat hukukunu ilgilendirir.

2.Mal Başkasına Ait Olmalıdır.

Kişinin kendi malına zarar vermesi mala zarar verme suçunu oluşturmaz. Kişi bir başkasının malı olduğunu bildiği mallar üzerinde bu eylemleri gerçekleştirmelidir. Mala zarar verme suçunun şartları aynı anda mevcut olmalıdır. Başka bir ifadeyle şartlardan biri dahi eksikse suç oluşmaz.

Mala Zarar Verme Suçunda Nitelikli Haller (Cezayı Artıran Durumlar)

Kanun koyucu bazı durumlarda daha ağır ceza verilmesini öngörmüştür. Bunlar;

Suçun kamu kurum yahut kuruluşlarının maliki olduğu ve kamu hizmetine ayrılmış taşınır ya da taşınmaz mallara karşı işlenmesi,

Mala zarar vermenin yangın, sel baskını vb. doğal afet ve kazaların önlenmesine tahsis edilmiş mallara karşı işlenmesi,

Mala zarar vermenin bulunduğu yer farketmeksizin her türdeki dikili ağaç yahut fidana karşı işlenmesi,

Suçun sulama, içme suyu sağlanması ve doğal afetlere karşı koruma sağlayan tesislere karşı işlenmesi,

Suçun grev yahut lokavt durumunda işçilerin, sendikaların ya da işverenlerin bulunduğu, kullandığı yapılara ve bu kapsamdaki eşyalara karşı işlenmesi,

Suçun siyasi partiler ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait yapılara ve eşyalara karşı işlenmesi,

Suçun kamu görevlisinden intikam almak maksadıyla işlenmesi,

Durumlarında fail hakkında bir yıl ile dört yıl arasında hapis cezası verilir. Kanun suçun bazı işleniş şekillerine nitelikli hallerden de daha ağır ceza öngörmüştür. Buna göre suçun,

Yakmak, yakıcı ya da patlayıcı madde kullanmak suretiyle işlenmesi,

Toprak kayması, çığ düşmesi ya da sele sebebiyet vererek işlenmesi,

Nükleer, biyolojik, kimyasal silah kullanmak suretiyle ya da radyasyona maruz bırakarak işlenmesi,

Durumlarında verilecek cezanın bir kat artırılması öngörülmüştür. Ayrıca mala zarar verme sebebiyle enerji, havayolu ve demiryolu ulaşımı aksamışsa verilecek cezanın yarısından iki katına kadar artırılacağı ifade edilmiştir.

Mala Zarar Verme Suçunda Cezayı Azaltan Ya da Kaldıran Nedenler

Mala zarar verme suçunun belli yakınlıktaki akrabalar arasında işlenmesinin takibi şikâyete bağlıdır hem de verilecek ceza yarı oranında indirilir. Bu kapsamda mala zarar verme suçunun,

Ayrılık kararı verilmiş eşlerden birinin diğer eşe karşı,

Aynı konutta ikamet etmeyen kardeşlerden birinin diğer kardeşe karşı,

Aynı konutta ikamet eden amca, hala, dayı, teyze, yeğen ya da ikinci derecedeki kayın hısımlarına karşı işlenmesi durumlarında suçun takibi şikâyete tabidir ve ceza yarısına kadar indirilir.

HIRSIZLIK SUÇUND olduğu gibi mala zarar verme suçunda da suçun belli yakınlıktaki akrabalara karşı işlenmesi şahsi cezasızlık nedeni sayılmıştır. Bu kapsamda mala zarar verme suçunun,

Ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin diğer eşe karşı,

Aynı konutta ikamet eden kardeşlerden birinin diğer kardeşe karşı,

Evlat edinen ya da evlatlığın birbirlerine karşı,

Üstsoy ya da altsoyun birbirlerine karşı, işlenmesi halinde şahsi cezasızlık nedeniyle faile ceza verilmez.

Mala Zarar Verme Suçuna İlişkin Bilinmesi Gereken Diğer Hususlar

Mala zarar verme suçu malvarlığına karşı işlenen suçlardandır. Bu suç ile mülkiyet hakkı ile zilyetlik korunur. Suç, fail bakımından özellik arz etmez. Meslek, cinsiyet vb. özellik fark etmeksizin herkes bu suçun faili olabilir. Suçun mağduru, malın sahibi iken suçtan zarar gören mal üzerinde doğrudan yararlanma hakkı olan kişidir. Suçun mağduru gerçek kişi de tüzel kişi de olabilir.

Mala zarar verme suçu başkasına ait taşınır ya da taşınmaz mallar hakkında işlenebilir. Kişinin kendi malına zarar vermesi bu suçu oluşturmaz. Aksine malını genel güvenliği tehlikeye düşürecek şekilde tahrip eden, yakan kişi bakımından genel güvenliği tehlikeye düşürme suçu kapsamında işlem yapılabilir. Sahipsiz mallar bakımından bu suç oluşmaz. Ancak unutulan mal bakımından suç oluşur. Çünkü bu halde malın maliki malını egemenlik alanından çıkarmamıştır. Ortaklardan birinin elbirliği mülkiyetindeki mala zarar vermesi de mala zarar verme suçunu oluşturur.

Mala zarar verme suçunun konusunu ekonomik değeri olan mallar oluşturur. Ancak ekonomik değeri olmamasına karşın manevi değeri olan mallar bakımından da bu suçun oluşacağı kabul edilir. Haklar ve alacaklar bu suçun konusuna dâhil değildir. Ancak kıymetli evraka zarar verilmesi özel belgeyi bozma, yok etme suçunu oluşturmuyorsa mala zarar verme suçu kapsamında değerlendirilebilir. Enerji ve gazlar da bu suçun konusunu oluşturabilir. Bunların boşa sarf edilmesi mala zarar verme sayılır.

Sahipli hayvan vahşi ya da ehil olsun mal sayılır ve buna verilen zarar mala zarar verme suçunu oluşturur. Ölü insan bedenine karşı işlenen suçlar mala zarar verme suçunu değil, kişinin hatırasına hakaret suçunu oluşturur.

Mala zarar verme suçu seçimlik hareketli bir suçtur. Başka bir ifadeyle mala zarar verme suçunun işlenebilmesi için kanunda sayılan malın kısmen ya da tamamen yıkılması, tahrip ya da yok edilmesi, bozulması, kullanılamaz hale getirilmesi ya da kirletilmesi gerekir. Bu eylemler kapsamına girmeyen bir eylem mala zarar verme suçunu oluşturamaz. Bu suç icrai yani aktif bir hareketle işlenebileceği gibi ihmali bir hareketle de işlenebilir. Kullanılamaz hale getirme, maldan yararlanma olanağının ortadan kaldırılmasıdır. Mal tahrip edilmese de artık eşyadan faydalanılamıyorsa suç oluşur. Kirletme basit bir temizleme ile giderilebiliyorsa suç oluşmaz.

Fail TCK'NIN 25/2 maddesi kapsamında zorda kalma (ıstırar) hali sebebiyle bir başkasının malına zarar vermişse ceza verilmez. Ancak zararın tazmini istenebilir.

Mala zarar verme suçu taksirle (istemeden, kazayla) işlenemez. Fail ne yaptığının bilincinde olmalı, başkasının malına bilerek ve isteyerek zarar vermelidir. Ayrıca fail malın başkasına ait olduğunu bilmelidir. Kendi malı zannederek başkasının malına zarar veren kişi esaslı hataya düşmüştür ve hakkında cezaya hükmolunmaz.

Mala zarar verme suçu sebebiyle yargılama asliye ceza mahkemesinde yapılır.

Mala Zarar Verme Suçunda Etkin Pişmanlık

TCK m.168’e göre, suçtan sonra ancak kovuşturmadan önce mağdurun zararı aynen tazmin edilirse verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilir. Etkin pişmanlık kovuşturma başladıktan sonra ancak hüküm verilmeden uygulanırsa verilecek ceza yarısına kadar indirilir.

Mala Zarar Verme Suçunda Teşebbüs, İştirak ve İçtima

Mala zarar verme suçuna teşebbüs mümkündür. Bu kapsamda failin araca balyozla vuracakken durdurması teşebbüs aşamasında kalmış mala zarar verme suçuna örnektir. Mala zarar verme suçu iştirak bakımından bir özellik arz etmez. Bu kapsamda iki kişinin bir dükkânın camlarını birlikte kırması durumunda her iki kişi de suçun iştirakçisi ve asli faildir. Mala zarar verme suçunu oluşturan fiille başka bir suç daha işlenirse içtima uygulanması yani verilecek cezanın ağırlaştırılması mümkündür.

Mala Zarar Verme Suçunda Uzlaştırma ve Ön Ödeme

Aynı şekilde suçun temel şekli uzlaştırmaya tabidir. Fakat nitelikli hallerinde uzlaştırma kurumu uygulanamaz.

Mala zarar verme suçu için yalnız adli para cezası öngörülmediğinden ve öngörülen hapis cezası altı ayı aştığından ön ödeme uygulanamaz.

Mala Zarar Verme Suçunda Şikayet

Mala zarar verme suçunun temel şeklinin takibi şikâyete bağlıdır. Suçun nitelikli hallerinin takibi re’sen yapılır, şikâyete tabi değildir. Ayrıca suç belirli yakınlıktaki akrabalar arasında meydana gelmişse şahsi cezasızlık sebebi uygulanabilir.

Mala Zarar Verme Suçunda Zamanaşımı

Mala zarar verme suçunun temel şeklinin dava zamanaşımı suçun işlendiği tarihten itibaren sekiz yıldır. Bu süre içinde soruşturma ve kovuşturma yapılmalı ve fail cezalandırılmalıdır. Mala zarar verme suçunun nitelikli halleri bakımından ise dava zamanaşımı süresi on beş yıldır.

Mala Zarar Verme Suçunun Cezası

Mala zarar verme suçu ve cezası Türk Ceza Kanununun 150.maddesinde düzenlenmiştir. Mala zarar verme suçunun cezası suçun temel şekli için dört ay ile üç yıl arası hapis cezası ya da adli para cezasıdır. Kanunun 152.maddesinde belirtilen nitelikli hallerin varlığında ise mala zarar verme suçunun cezası bir yıl ila dört yıl arasında hapis cezasıdır.

Bu kapsamda eğer fail gerekli şartları taşıyorsa mahkemece iki yıldan az cezaya hükmedilmesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına da karar verilebilir.

Mala zarar verme suçunun taşınır ya da taşınmaz mallar hakkında işlenmesi mümkünken hırsızlık suçu veYAĞMA SUÇU ancak taşınır mallar bakımından işlenebilir. Mala zarar verme suçunda faili maldan yararlanma maksadı yokken hırsızlık ve yağma suçunda vardır.

Mala Zarar Verme Suçu Sonrası Maddi ve Manevi Tazminat

Mala zarar verme suçu sonrası mağdur eylemi gerçekleştiren failden meydana gelen zarar sebebiyle maddi ve manevi tazminat talebinden bulunma hakkına sahiptir. Mala zarar verme eylemi Türk Borçlar Kanunu’nun 49.maddesi kapsamında haksız fiil olduğundan zararın meydana geldiği tarihten itibaren iki yıllık süre içinde eylemi gerçekleştiren fail aleyhine dava ya da icra takibi yoluna başvurulması gerekmektedir. Aksi halde maddi ve manevi tazminat talebi zamanaşımına uğrar.